Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΡΗΣΤΩΝ
γράφει η Εύα Μπεσλεμέ
Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται ως ο αιώνας της εικόνας και της πληροφορίας. Οι βασικές δομές της επικοινωνίας έχουν αλλάξει ριζικά (Παπαθανασόπουλος, 2000). Η ανάδυση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν τοποθετήσει το οπτικό υλικό στο επίκεντρο των πρακτικών μάρκετινγκ και επικοινωνίας όσο ποτέ άλλοτε (Stavrianea, 2015). Ο εκσυγχρονισμός των μέσων συμβαδίζει με τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας (Παπαθανασόπουλος, 2000).
Το παρόν κείμενο αποτελεί μέρος μίας ευρύτερης έρευνας με θέμα «Το Instagram ως Μέσο Διαμόρφωσης της Σύγχρονης Οπτικής Κουλτούρας: Μια Συγκριτική Έρευνα των Επαγγελματικών Προφίλ Μόδας και των Ελλήνων Χρηστών». Στο παρόν άρθρο γίνεται αναφορά στο δεύτερο σκέλος της έρευνας, το οποίο εξετάζει την επίδραση του Instagram στην οπτική κουλτούρα των Ελλήνων, καθώς και την επιρροή της εφαρμογής στις αγοραστικές τους συνήθειες.
Το 2010, δημιουργήθηκε η διαδικτυακή εφαρμογή Instagram. Το Instagram είναι μια αμιγώς οπτική εφαρμογή, όπου οι χρήστες δημοσιεύουν στο προφίλ τους οπτικό και οπτικοακουστικό υλικό. Το Instagram απέκτησε από πολύ νωρίς δημοτικότητα, η οποία τείνει να αυξάνεται καθημερινά έως και σήμερα (Statista, 2019). Λόγω της μεγάλης επιτυχίας του Instagram, η εφαρμογή έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των στελεχών μάρκετινγκ και επικοινωνίας (Business of App, 2019).
Έρευνες έχουν εξετάσει την επίδραση του Instagram στις σύγχρονες κοινωνικές δομές, στην προσωπική έκφραση και στην αυτοεκτίμηση των χρηστών του (Manikonda, Venkatesan, Kambhampati & Li, 2015· Cornet, Cafaro, Hall & Brady, 2017). Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η επίδραση της εφαρμογής στην σύγχρονη οπτική κουλτούρα εν γένει. Μία δημοφιλής οπτική εφαρμογή, η οποία είναι σε θέση να επηρεάσει ποικιλοτρόπως τις σύγχρονες κοινωνίες, αδιαμφισβήτητα ασκεί επιρροή και στην σύγχρονη οπτική κουλτούρα.
Τι είναι όμως η οπτική κουλτούρα;
Προσπαθώντας να συνοψίσουμε μία αρκετά διευρυμένη έννοια, θα δανειστούμε τον ορισμό του Mirzoeff (1998), οποίος ορίζει την οπτική κουλτούρα ως το «κάθε οπτικό γεγονός το οποίο παρέχει πληροφορίες, νοήματα ή ευχαρίστηση, όταν ο θεατής έρχεται σε επαφή με την οπτική τεχνολογία, η οποία έχει σχεδιαστεί για να βελτιώνει την φυσική όραση. Η οπτική κουλτούρα ενδιαφέρεται για την αίσθηση της όρασης και τον ρόλο της στην παραγωγή νοημάτων, την διαμόρφωση αισθητικών αξιών κοινωνικών στερεοτύπων και κοινωνικών σχέσεων». Στην ουσία ο ορισμός του Mirzoeff προσδίδει στην οπτική κουλτούρα την πτυχή της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και την περιγράφει ως την σχέση μεταξύ της όρασης και της γνώσης.
Το Instagram, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο επιρροής της οπτικής κουλτούρας με πολλούς τρόπους. Αρχικά, μέσω της διαμόρφωσης μίας νέας αισθητικής. Δύο από τους βασικούς παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της αισθητικής εμπειρίας, είναι το συγκείμενο στο οποίο τοποθετείται το οπτικό υλικό, καθώς και το τι το περιβάλλει (Mesquita, Barret & Smith, 2010).
Στην παρούσα περίπτωση, το Instagram αποτελεί το συγκείμενο και οι δημοσιεύεις σε αυτό το περιβάλλοντα υλικό.
Επιπλέον, το Instagram διαθέτει μία μεγάλη ποικιλία από φίλτρα τα οποία επιτρέπουν στους χρήστες της εφαρμογής να επεξεργαστούν το οπτικό υλικό που δημοσιεύουν. Τα φίλτρα της εφαρμογής είναι τα ίδια για όλους τους χρήστες και σε πολλά από αυτά, όπως το Clarendon, παρατηρείται μαζική χρήση (Bakshi, 2014).
Τέλος, μέσω της εφαρμογής αναδύονται τάσεις οι οποίες υιοθετούνται από μία μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
Ο μινιμαλισμός και οι μινιμαλιστικές φωτογραφίες, είναι μία τάση που αναδείχτηκε μέσω του Instagram και παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής έως σήμερα (Manovich, 2016). Ποτέ άλλοτε ένας καφές latte και ένα αβοκάντο δεν θα μπορούσαν να δείχνουν τόσο υπέροχα (Cara, 2019).
Προφίλ έρευνας
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίου, το οποίο δημοσιεύτηκε ηλεκτρονικά, για το διάστημα: 01/11/2019 έως 31/01/2020. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 265 Έλληνες χρήστες του Instagram, εκ των οποίων το 54% αφορά γυναίκες και το 46% άντρες. Οι ηλικιακές ομάδες των συμμετεχόντων διαμορφώθηκαν ως εξής: 18-24 (36%), 25-34 (38%) και 35+ (26%).
Τα κύρια ευρήματα της έρευνας:
Αρχικά, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων αφιερώνει 1 έως 3 (34,3%) και 4 έως 5 ώρες (39,6%) στο διαδίκτυο ημερησίως. Από τις ώρες αυτές, η έρευνα δείχνει ότι το 49,1% των Ελλήνων αφιερώνει 1 έως 3 ώρες στο Instagram. Ένα επίσης μεγάλο ποσοστό του δείγματος (36,6%), δήλωσε ότι αφιερώνει λιγότερο από μία ώρα στο Instagram.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, οι Έλληνες χρήστες του Instagram αφιερώνουν καθημερινά λιγότερο από 1 έως 3 ώρες στο Instagram. Το συγκεκριμένο ποσοστό δεν θεωρείται μεγάλο αναλογικά με τις 24 ώρες της ημέρας, συγκρίνοντας το όμως με τις ώρες που αφιερώνει το ίδιο δείγμα στο διαδίκτυο, 1 έως 5 ώρες, οι ώρες που αφιερώνει στο Instagram αποτελεί περίπου το μισό του συνολικού χρόνου στο διαδίκτυο. Το συγκεκριμένο ποσοστό δείχνει ότι το Instagram είναι μία δημοφιλής εφαρμογή στο ελληνικό κοινό.
Παρότι ο χρόνος που αφιερώνουν οι ερωτηθέντες στο Instagram δεν είναι αμελητέος, η συχνότητα με την οποία δημοσιεύουν στην εφαρμογή φαίνεται να είναι μικρότερη.
Συγκεκριμένα, η πλειοψηφία του δείγματος δημοσιεύει 2 έως 3 φορές τον μήνα (39,6%) ή έως 5 φορές τον χρόνο (20,8%). Από τις απαντήσεις, διαπιστώνεται ότι μόνο το 7,2% των ερωτηθέντων δημοσιεύει καθημερινά. Συνεπώς, οι Έλληνες επισκέπτονται συχνά την εφαρμογή αλλά δημοσιεύουν λιγότερο συχνά σε αυτήν.
Όσον αφορά το περιεχόμενο το οποίο συνηθίζουν να δημοσιεύουν στο Instagram, διαπιστώνεται ότι το περιεχόμενο που σχετίζεται με την καθημερινή και προσωπική ζωή είναι το επικρατέστερο. Συγκεκριμένα, το 53,9% των Ελλήνων συνηθίζει να δημοσιεύει ταξιδιωτικές φωτογραφίες, το 49,1% stories από την καθημερινή του ζωή και τέλος, το 23,4% selfies φωτογραφίες.
Σχετικά με το περιεχόμενο που προτιμούν να παρακολουθούν στο Instagram, η έρευνα έδειξε ότι οι ερωτηθέντες προτιμούν το οπτικό υλικό που περιέχει πρόσωπα και σώματα (55,8%), το περιεχόμενο που σχετίζεται με την φύση (37,7%), τα φαγητά και τα ποτά (37%) και τέλος, τα ρούχα και τα αξεσουάρ (35,5%). Τα αποτελέσματα αυτά έρχονται σε πλήρη συμφωνία με προγενέστερες έρευνες, οι οποίες όριζαν ως κορυφαία ενδιαφέροντα των χρηστών στο Instagram: τα ταξίδια 45%, τη μουσική 44%, το φαγητό και το ποτό 43% και τη μόδα 42% (Facebook, Business of Apps, 2019). Επιπρόσθετα, έρευνα του Bakshi (2014), έδειξε ότι οι φωτογραφίες που περιέχουν πρόσωπα παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής (engagement) στο Instagram, γεγονός που θα μπορούσε να επαληθευτεί και στην δική μας έρευνας, όπου το περιεχόμενο με πρόσωπα και σώματα βρίσκεται στην πρώτη θέση των προτιμήσεων των Ελλήνων χρηστών της εφαρμογής.
Αναφορικά με επίδραση του Instagram στην συχνότητα λήψης μίας φωτογραφίας, το 73,2% χαρακτηρίζει την επίδραση αυτή από μέτρια έως μηδαμινή. Παρομοίως, η ώρα που καταναλώνουν οι Έλληνες για την λήψη μίας φωτογραφίας που θα ανεβάσουν στο Instagram κυμαίνεται από 1 έως 5 λεπτά. Συγκεκριμένα, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων απάντησε 1 έως 2 λεπτά (43%) και έως 5 λεπτά (34%). Μόνο το 4,9% του δείγματος απάντησε ότι καταναλώνει περισσότερο από μισή ώρα. Συμπεραίνεται, ότι οι Έλληνες δεν αφιερώνουν πολλά λεπτά για την παραγωγή μίας φωτογραφίας, η οποία προορίζεται για το Instagram.
Δεδομένου ότι η εφαρμογή στηρίζεται στην στιγμιαία φωτογραφία τα συγκεκριμένα ποσοστά δεν προκαλούν εντύπωση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της ερώτησης «Εκτός της όρασης, ποια από τις παρακάτω αισθήσεις θεωρείτε σημαντική για την προβολή περιεχομένου στο Instagram»; Αναμφισβήτητα, τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα και οι οθόνες αφής επηρεάζουν σημαντικά την οπτική εμπειρία, δημιουργώντας μία διάδραση μεταξύ του χρήστη και της εικόνας (Lev Manovich, 2016). Για να μπορέσει κανείς να ανοίξει μία φωτογραφία στο Instagram, η οποία προβάλλεται μέσω ενός σύγχρονου κινητού τηλεφώνου, οφείλει να πατήσει με το χέρι του πάνω στην συγκεκριμένη εικόνα. Δεδομένου ότι το Instagram αποτελεί εφαρμογή που προορίζεται κυρίως για τα κινητά τηλέφωνα γίνεται αντιληπτή η σημαντικότητα της αφής για την λειτουργία της εφαρμογής. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας έδειξαν ότι το 72,1% των Ελλήνων ερωτηθέντων θεωρεί την ακοή ως την δεύτερη σημαντικότερη αίσθηση και μόλις το 17% απάντησε την αφή.
Αδιαμφισβήτητα, τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα έχουν γίνει τα κυρίαρχα μέσα επικοινωνίας. Όπως αναφέρει και ο Kristof Nyiri (2005) η προσθήκη της κάμερας στα κινητά τηλέφωνα, τα μετέτρεψε αυτομάτως σε παντοδύναμες συσκευές επικοινωνίας. Η κυριαρχία των κινητών τηλεφώνων αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (80,8%) απάντησε, ότι οι φωτογραφίες που δημοσιεύει στο Instagram έχουν ληφθεί μέσω κινητού τηλεφώνου. Ένα επιπλέον ποσοστό της τάξεως του 8,7% απάντησε, ότι τραβάει τις φωτογραφίες που δημοσιεύει μέσω της εφαρμογής του Instagram. Αυτό σημαίνει ότι συνολικά το 89,5% των ερωτηθέντων τραβούν τις φωτογραφίες που δημοσιεύουν στο Instagram μέσω του κινητού τους τηλεφώνου.
Δεδομένου ότι η εφαρμογή είναι προσανατολισμένη κυρίως στο κινητό τηλέφωνο αυτά τα υψηλά ποσοστά δεν προξενούν έκπληξη. Αυτό που παρουσιάζει όμως ενδιαφέρον, είναι ότι τα δεδομένα μίας εφαρμογής, αμιγώς φωτογραφικής και εξαιρετικά δημοφιλούς, έχουν ληφθεί από την κάμερα ενός τηλεφώνου.
Πέρα από το γεγονός, ότι οι φωτογραφίες αυτές διαμορφώνουν κοινωνικές σχέσεις, λειτουργούν ως μέσο αυτό-έκφρασης και αυτό-παρουσίασης του ατόμου και δημιουργούν προσωπική και ατομική μνήμη (Cara,2019), δημιουργούν και μία κοινή οπτική κουλτούρα. Η κάμερα του κινητού τηλεφώνου διαθέτει ορισμένους περιορισμούς και ιδιαιτέρα φωτογραφικά χαρακτηριστικά: τόσο η προοπτική όσο και η ανάλυση της εικόνας είναι περιορισμένες δημιουργώντας μία κοινή αισθητική εικόνας.
Η επίδραση του Instagram στην οπτική κουλτούρα των Ελλήνων εξετάστηκε και μέσω της χρήση των φίλτρων της εφαρμογής από τους Έλληνες. Βάσει των αποτελεσμάτων το 70,9% του δείγματος κάνει μέτρια έως καθόλου χρήση των φίλτρων στο οπτικό υλικό που δημοσιεύει στο Instagram, ενώ μόλις το 16,6% τα χρησιμοποιεί πολύ.
Οι τρεις επικρατέστεροι λόγοι που οι Έλληνες χρησιμοποιούν φίλτρα στο περιεχόμενο που δημοσιεύουν στην εφαρμογή είναι, γιατί τα φίλτρα κάνουν τις εικόνες πιο ατμοσφαιρικές (46%), βελτιώνουν την ποιότητα της εικόνας (30,9%) και οι φωτογραφίες με φίλτρα φαίνονται πιο επαγγελματικές (19,6%). Αντιθέτως, οι βασικοί λόγοι που οι Έλληνες χρήστες του Instagram δεν χρησιμοποιούν φίλτρα στο περιεχόμενο τους, είναι γιατί τα φίλτρα κάνουν τις εικόνες να φαίνονται αφύσικες (30,9%), αλλοιώνουν την ποιότητα της εικόνας (24,2%) και τέλος, είναι πολύ έντονα (18,9%). Παρατηρείται συνεπώς, ότι οι λόγοι για τους οποίους δεν χρησιμοποιούνται τα φίλτρα είναι παρόμοιοι με τους λόγους για τους οποίους και χρησιμοποιούνται.
Επιπλέον τόσο η γνώση όσο και η χρήση από τους Έλληνες, των δημοφιλέστερων τάσεων του Instagram εξετάστηκαν στην παρούσα έρευνα. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, διαπιστώνεται ότι οι δημοφιλέστερες οπτικές τάσεις της εφαρμογής στην Ελλάδα είναι οι εξής: #nonfilter photos (53.6%), retro (44.9%) και color blocking (37%).
Αντίστοιχα, από τις τάσεις του Instagram που παρατέθηκαν η πλειοψηφία των χρηστών δηλώνουν ότι δεν χρησιμοποιούν καμία. Ενώ πρώτη σε χρήση είναι η τάση #nofilterphotos (20%) και ακολουθεί η retro (16.6%). Σε αυτό το σημείο κρίνεται σκόπιμο να συνδυάσουμε τα υψηλά ποσοστά του #nofilterphotos με τα αντίστοιχα υψηλά ποσοστά της μη χρήσης φίλτρων. Το γεγονός ότι η τάση που είναι δημοφιλέστερη για τους Έλληνες στην εφαρμογή, δηλαδή η μη χρήση των φίλτρων και ταυτόχρονα το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων απάντησε ότι δεν χρησιμοποιούν φίλτρα θα μπορούσε να θεωρηθεί εξαιρετικά αλληλένδετη. Σε αυτή την περίπτωση, το Instagram ασκεί σημαντική επιρροή στην οπτική κουλτούρα των Ελλήνων.
Εξετάζοντας τα είδη της εικόνας που προτιμούν οι Έλληνες χρήστες του Instagram, στην πρώτη θέση βρίσκονται οι μίνιμαλ εικόνες (46,4%), ακολουθούν οι εικόνες με έντονα χρώματα (46%), οι ασπρόμαυρες εικόνες (39,6%) και τέλος, οι μονόχρωμες εικόνες (17,7%).
Σύμφωνα με τις συσχετίσεις που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των απαντήσεων των ερωτηθέντων με το φύλο και την ηλικία τους, καταλήγουμε σε δύο σημαντικά ευρήματα. Αρχικά, όσο αυξάνεται η ηλικιακή ομάδα τόσο μειώνεται η χρήση των φίλτρων και των τάσεων του Instagram και τέλος, οι Έλληνες φαίνεται να χρησιμοποιούν λιγότερο τα φίλτρα της εφαρμογής συγκριτικά με τις Ελληνίδες.
Όσον αφορά τα προφίλ που σχετίζονται με την μόδα και επιλέγουν να ακολουθούν οι Έλληνες, είναι: φωτογράφοι μόδας (45,7%), διάσημοι (33,2%), influencer (29,8%), «fast fashion brand» (29,1%), αθλητικά brand (29.1%). Τα «high end brand» συγκεντρώνουν το ποσοστό του 25,3%.
Το πολύ υψηλό ποσοστό των φωτογράφων μόδας δείχνει το ενδιαφέρον των Ελλήνων χρηστών του Instagram για την φωτογραφία. Καθώς η πλατφόρμα είναι αμιγώς φωτογραφική φαίνεται πως έχει ασκήσει επίδραση στους Έλληνες χρήστες ως προς την φωτογραφία και την ενασχόληση με αυτή. Τα σχετικά υψηλά ποσοστά τόσο των influencer όσο και των διασήμων, επιβεβαιώνουν τα αποτελέσματα προγενέστερων ερευνών (Roth Capital’s 2017, Business of Apps, 2019) οι οποίες δείχνουν το πόσο σημαντικά λαμβάνουν υπόψη τους τα στελέχη του μάρκετινγκ το «influence μάρκετινγκ» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. To ενδιαφέρον των χρηστών ως προς αυτά τα πρόσωπα, μετατρέπει τα πρόσωπα επιρροής σε σημαντικά εργαλεία επικοινωνίας για τα brand.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι απαντήσεις που αφορούν τα brand μόδας. Φαίνεται ότι για το Ελληνικό κοινό το ενδιαφέρον είναι ισάξιο τόσο για τις αθλητικές εταιρείες όσο και για τις fast fashion εταιρείες. Τα ποσοστά των high end brand δεν σημειώνουν εξαιρετική διαφορά, ωστόσο μένουν στις σχετικά τελευταίες θέσεις της κατάταξης. Ένας παράγοντας που να εξηγεί αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσε να είναι και η οικονομική κρίση της χώρας, η οποία κάνει τα προϊόντα πολυτελείας λιγότερο προσιτά στο ελληνικό κοινό.
Η έρευνα έδειξε, ότι οι Έλληνες θεωρούν πως το Instagram τους έχει δημιουργήσει καθόλου (27,9%) έως μέτρια (18,9) επιπρόσθετες αγοραστικές ανάγκες. Ένα πολύ μικρό ποσοστό απάντησε πολύ (14%) και ένα ακόμη μικρότερο πάρα πολύ (9,4%).
Το ίδιο σκηνικό διαμορφώνεται και στη συχνότητα που αγοράζουν οι Έλληνες προϊόντα μέσω της εφαρμογής.
Οι μισοί (50,6%) από τους ερωτηθέντες απάντησαν ότι δεν αγοράζουν καθόλου μέσω του Instagram. To 15,5% απάντησε ότι αγοράζει με μέτρια συχνότητα και μόλις το 4,5% απάντησε ότι αγοράζει πολύ μέσω του Instagram.
Συμπεραίνεται ότι το ελληνικό κοινό δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένο να πραγματοποιεί αγορές μέσω του Instagram.
Ωστόσο, οι ερωτήσεις αυτές εξετάζουν αποκλειστικά τις απευθείας αγορές μέσω της εφαρμογής και όχι την έμμεση επιρροή της εφαρμογής σε μία αγορά. Δηλαδή, θα μπορούσε κανείς να δει ένα προϊόν στο Instagram και να επιλέξει να το αγοράσει μέσω ενός φυσικού σημείου πώλησης ή μέσω της ηλεκτρονικής ιστοσελίδας της εκάστοτε εταιρείας.
Δεδομένου ότι βασικός σκοπός της έρευνας είναι να εξετάσει τον αντίκτυπο του Instagram στην οπτική κουλτούρα, θεωρήθηκε αναγκαίο να εξεταστεί σε τι βαθμό η φωτογραφία αποτελεί βασικός παράγοντας για την τελική αγορά ενός προϊόντος.
Αρχικά, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (24,5%) απάντησαν ότι η φωτογραφία ενός προϊόντος έχει μέτρια επίδραση στην τελική αγορά του. Ωστόσο, στην ερώτηση του αν θα αγόραζαν ένα προϊόν του οποίου η φωτογραφία δεν τους αρέσει, η πλειοψηφία (41,9%) απάντησε καθόλου και ακολουθούν οι απαντήσεις με ποσοστό 31,3%, που δήλωσαν όχι πολύ. Επομένως, βάσει των αποτελεσμάτων φαίνεται ότι η φωτογραφία παίζει σημαντικό ρόλο στην αγορά ή όχι ενός προϊόντος.
Παρότι, η φωτογραφία φαίνεται να επηρεάζει την αγοραστική συμπεριφορά των Ελλήνων, δεν αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα. Συγκεκριμένα, οι ερωτηθέντες διαμόρφωσαν τους βασικότερους παράγοντες για την αγορά ενός προϊόντος μέσω του Instagram ως εξής: τιμή (19,2%), χρηστική αξία (17%), brand (12,8%), η γνώμη οικείων προσώπων που γνωρίζουν και έχουν δοκιμάσει το προϊόν (9,1%) και φωτογραφία (7,5%). Συνεπώς, η φωτογραφία βρίσκεται πέμπτη μεταξύ των υπόλοιπων δέκα παραγόντων.
Η συγκεκριμένη θέση δεν θεωρείται χαμηλή, δεδομένου ότι βρίσκεται ψηλότερα στην κατάταξη από τα σχόλια και το πρόσωπο που διαφημίζει το προϊόν. Η συσκευασία είναι ο παράγοντας που δεν λαμβάνουν καθόλου υπόψη τους οι ερωτηθέντες για τις αγορές μέσω του Instagram, καθώς και ο αριθμός των likes που βρίσκεται στην προτελευταία θέση με ποσοστό 0,8%.
Τέλος, η εμπιστοσύνη που έχουν οι Έλληνες χρήστες του Instagram στα πρόσωπα επιρροής (influencer) φαίνεται να είναι εξαιρετικά χαμηλή. Συγκεκριμένα, το 46,8% απάντησε ότι δεν έχει καθόλου εμπιστοσύνη σε αυτά τα πρόσωπα, το 34,7% απάντησε όχι πολύ και μόλις το 2,6% έχει πολλή εμπιστοσύνη στα πρόσωπα επιρροής και το 0,8% πάρα πολλή.
Παρά το γεγονός, όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη απάντηση ότι οι Έλληνες ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό τους influencer στο Instagram, δεν τρέφουν εμπιστοσύνη προς το πρόσωπο τους. Τα αποτελέσματα των δύο αυτών ερωτήσεων, έρχονται σε πλήρη συμφωνία με προγενέστερες έρευνες που έδειξαν ότι το 78% των millennials είναι αδιάφοροι ή αντίθετοι στα πρόσωπα επιρροής (Roth Capital’s 2017) και το 80% των υπεύθυνων μάρκετινγκ θεωρεί το μάρκετινγκ επιρροής πολύ σημαντικό (Business of Apps, 2019). Ανεξάρτητα από το αν οι influencers κερδίζουν την εμπιστοσύνη του κοινού τους, το γεγονός ότι έχουν κοινό τους καθιστά σημαντικούς.
Συμπεράσματα:
Συμπερασματικά, το Instagram αδιαμφισβήτητα έχει ασκήσει σημαντική επίδραση στην οπτική κουλτούρα των χρηστών του. Πέρα από το κάδρο στα πρότυπα της εφαρμογής, το οποίο απαιτεί την περικοπή της πρωτότυπης εικόνας, παράγοντας που δημιουργεί αυτομάτως μία νέα κοινή αισθητική μεταξύ των χρηστών, το Instagram επηρεάζει και με άλλους τρόπους την σύγχρονη οπτική κουλτούρα.
Σε ότι αφορά τους Έλληνες χρήστες, η επίδραση αυτή συναντάται στα εξής σημεία: στο μέσο παραγωγής του οπτικού περιεχομένου, δηλαδή το κινητό τηλέφωνο, στην χρήση των φίλτρων και των τάσεων της εφαρμογής και τέλος, στην υιοθέτηση της μινιμαλιστικής αισθητικής, η οποία κυριαρχεί και αναδείχτηκε σημαντικά μέσω του Instagram (Manovich, 2016).
Αναφορικά με την επίδραση του Instagram στις αγοραστικές συνήθειες των Ελλήνων, η έρευνα έδειξε ότι αυτή δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική, τουλάχιστον σε ότι αφορά την άμεση επίδραση της εφαρμογής. Οι Έλληνες χρήστες δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την άμεση αγορά προϊόντων μέσω της εφαρμογής. Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί την επίδραση της εφαρμογής στην αγορά ενός προϊόντος που έχει προβληθεί αρχικά στο Instagram, αλλά η τελική του αγορά πραγματοποιήθηκε από κάποιο φυσικό ή διαδικτυακό κατάστημα.
Τέλος, αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ο σημαντικός ρόλος της φωτογραφίας στην τελική αγορά ενός προϊόντος. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το 73,2% των ερωτηθέντων δεν θα αγόραζε ένα προϊόν του οποίου η φωτογραφία δεν του αρέσει. Γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι βρισκόμαστε στον αιώνα οπού η έλλειψη χρόνου και τα νέα διαθέσιμα μέσα επικοινωνίας, καθιστούν την εικόνα κυρίαρχο εργαλείο για μία αμεσότερη και αποτελεσματικότερη επικοινωνία. Θα είναι πάντως ενδιαφέρον η έρευνα να επαναληφθεί αργότερα, καθώς οι Έλληνες καταναλωτές έχουν πλέον περισσότερο προσαρμοστεί στο διαδίκτυο και τις εφαρμογές του μετά τον δίμηνο τουλάχιστον εγκλεισμό τους λόγω της επιδημίας του Κορωνοϊού.
βιβλιογραφια:
Bakhshi, S., Shamma D.A, & Gilbert, E. (2014). Faces Engage Us: Photos with Faces Attract More Likes and Comments on Instagram. Conference on Human Factors in Computing Systems, ACM, Toronto, ON, 2014, pp. 965-974 • Business of Apps. Retrieved from https://www.businessofapps.com/data/instagram-statistics/ [accessed 27 December 2019]. • Cara, M. (2019). The Semiotic Layers of Instagram: Visual Tropes and Brand Meaning. The American Journal of Semiotics, 34. 3–4. • Cornet, V. & Cafaro, F. & Hall, N. & Brady, E. (2017). How Image-Based Social Media Websites Support Social Movements. Conference Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems. 2473–2479. Doi: https://doi.org/10.1145/3027063.3053257 • Manovich, L. (2016). Instagram and Contemporary Image [online]. Retrieved from http://manovich.net/content/04-projects/152-instagram-and-contemporary-image/instagram_book_manovich_2017.pdf [accessed 12 January 2020]. • Manikonda, L. & Venkatesan, R. & Kambhampati, S. & Li, B. (2015). Evolution of Fashion Brands on Twitter and Instagram. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/285647713_Evolution_of_fashion_brands_on_Twitter_and_Instagram [accessed 18 January 2020]. • Mesquita, Β. & Barrett, L.F & Smith E.R (2010). The Mind in Context, New York: Guilford Press • Mirzoeff, N. (1998). What Is Visual Culture? In N. Mirzoeff (Ed.), The Visual Culture Reader (pp.3-13). London and New York: Routledge. • Number of monthly active Instagram users 2013-2018. Statista. Retrieved from: https://www.statista.com/statistics/253577/number-of-monthly-active-instagram-users/. [accessed 16 January 2020]. • Nyiri, C. (2015). A Sense of Place. The Global and the Local in Mobile Communication. London: Passagen. • Παπαθανασόπουλος, Σ. (2000). Επικοινωνία και Κοινωνία από τον Εικοστό στον Εικοστό Πρώτο Αιώνα. Αθήνα: Καστανιώτης. • Παπαθανασόπουλος, Σ., Ξενοφώντος, Μ., Καραδημητρίου, Α., Ντάγκα, Ι., Αθανασιάδης, Η. (2013). Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και Οι Έλληνες: Η Περίπτωση του Facebook. Ζητήματα Επικοινωνίας. 16-17: 20-45. • Sixth annual proprietary survey examines current trends and spending patterns across six consumer categories (2017). Retrieved from: https://www.businesswire.com/news/home/20171106006270/en/ROTH-Capital-Partners-Releases-2017-2018-Millennial-Survey [accessed 5 February 2020]. • Stavrianea, A., Kavoura, A. (2015). Social media’s and online user-generated content’s role in services advertising. NP: AIP Publishing, pp. 318-324.