ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ Π.Κ.Σ. ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
Δελτίο τύπου Π.Κ.Σ.
Ο Π.Κ.Σ ζήτησε με επιστολή του προς τον Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Ι. Βρούτση και τον Υφυπουργό Οικονομικών, αρμόδιο για τη δημοσιονομική πολιτική κ. Θ. Σκυλακάκη την ένταξη του κλάδου των κτηνιάτρων στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα
Οι κίνδυνοι με τους οποίους έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά οι κτηνίατροι και όσοι εργάζονται σε σχετικούς τομείς αποτελούν ένα τεράστιο ζήτημα που απασχολεί επί σειρά ετών το σύνολο των εργαζομένων κτηνιάτρων. Τα σημεία επικινδυνότητας και τα μέτρα ασφαλείας αυτών έχουν εντοπιστεί κατά καιρούς τόσο από τους ίδιους τους επαγγελματίες όσο και από τους σχετικούς φορείς, στην πράξη όμως, η εφαρμογή οποιασδήποτε προληπτικής πρακτικής είναι περιορισμένη. Αυτό σημαίνει ότι η επικινδυνότητα και οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας για τους επαγγελματίες του κλάδου παραμένουν αμετάβλητες.
Στην καθημερινότητα του κτηνιατρικού επαγγέλματος, οι περισσότεροι εργαζόμενοι διακινδυνεύουν τη σωματική και πνευματική τους υγεία. Το σύνολο των κτηνιάτρων είτε έχουν πληγεί οι ίδιοι είτε έχουν κάποιο γνωστό συνάδελφο που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έχει ζημιωθεί η υγεία του.
Νέες τεχνολογίες μπαίνουν στο χώρο εργασίας, χωρίς να τις συνοδεύει η απαραίτητη τεχνογνωσία γύρω από την ασφάλεια. Ο φόρτος εργασίας δημιουργεί πιέσεις και η ανάγκη απόδειξης της μέγιστης παραγωγικότητας, ειδικά από την πλευρά των νέων εργαζόμενων προκειμένου να μην θεωρηθούν ανεπαρκείς, οδηγούν στην υποτίμηση των κινδύνων που προκύπτουν. Επιπρόσθετα, μέσα από το πέρασμα της κρίσης και την μείωση των απολαβών η επένδυση χρημάτων σε μέτρα προστασίας θεωρείται πολυτέλεια.
Πιο αναλυτικά οι κίνδυνοι του κτηνιατρικού επαγγέλματος είναι οι ακόλουθοι:
• Έκθεση σε επικίνδυνα βιολογικά υλικά. Η εξέταση ζώων, σφαγίων και ζωικών προϊόντων χωρίς προστατευτικά μέσα εκθέτει τους εργαζόμενους σε ποικιλία επικίνδυνων ιών, βακτηρίων και μυκήτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ περιοχές της χώρας συνεχίζουν να βρίσκονται υπό επιτήρηση για λύσσα, δεν υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια και ορός λύσσας για τους κτηνιάτρους που καλούνται να ανταποκριθούν στη γενική διαχείριση του προβλήματος, είτε είναι στο δημόσιο, είτε στον ιδιωτικό τομέα.
• Καθημερινό φαινόμενο είναι οι τραυματισμοί κατά τον χειρισμό των ζώων, κυρίως δήγματα σκύλων αλλά και γατών. Πιο μακροπρόθεσμα, η έλλειψη εργονομίας, οι ατελείωτες ώρες ορθοστασίας, αλλά και τα βάρη (ζώων, εμπορευμάτων κλπ.) που καλούνται όλοι οι εργαζόμενοι συχνά να σηκώνουν δημιουργούν σε πολλούς χρόνια ορθοπεδικά προβλήματα υγείας. Τα παραπάνω φαινόμενα εντείνονται από την έλλειψη εξειδικευμένου βοηθητικού προσωπικού και τα επιμηκυσμένα ωράρια εργασίας.
• Η έκθεση σε χημικές και φαρμακευτικές ουσίες είναι και αυτή επικίνδυνη.
Ισχυρά απολυμαντικά, φορμόλη, αναισθητικά ενέσιμα ή αέρια, φάρμακα χημειοθεραπειών, είναι κάποια παραδείγματα ουσιών που μπορούν να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία των εργαζόμενων.
• Ακτινοβολία: η χρήση των ακτινολογικών έχει αυξηθεί σημαντικά, καθώς και αξονικοί τομογράφοι έχουν αρχίσει να μπαίνουν σε κλινικές της χώρας. Ενώ συνάδελφοι του εξωτερικού φοράνε μετρητές ακτινοβολίας, οι κτηνίατροι στην χώρα δεν δικαιούνται κάτι τέτοιο από την επιτροπή ατομικής ενέργειας, ενώ οι έλεγχοι των μηχανημάτων είναι υποχρεωτικοί κατά την αρχική τους εγκατάσταση ενώ η επανάληψη τους είναι απλά προαιρετική.
• Ολοένα και περισσότερο σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και το ΗΒ ανοίγεται το ζήτημα της ψυχικής υγείας των κτηνιάτρων. Ως κλάδος στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό αυτοκτονιών είναι τετραπλάσιο σε σχέση με το ευρύτερο κοινό. Μπορούμε σίγουρα να πούμε ότι ενώ οι απαιτήσεις της δουλειάς των κτηνιάτρων αυξάνονται κατακόρυφα, οι αμοιβές είναι αντίστοιχα χαμηλές και η ψυχολογική πίεση εντείνει την κατάσταση. Εδώ δεν βλέπουμε μαζική έξοδο από το επάγγελμα όπως συμβαίνει στις παραπάνω χώρες, αλλά πολλοί συνάδελφοι αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό.
Πιο συγκεκριμένα για το κομμάτι των κτηνιάτρων που ασχολούνται με παραγωγικά ζώα οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν καθημερινά είναι πολλοί και σχετίζονται κυρίως με τη μετάδοση ζωονόσων και τους τραυματισμούς .
• Μία από τις συχνότερες νόσους είναι η βρουκέλλωση η οποία έχει επίσημα χαρακτηριστεί επαγγελματική νόσος των κτηνιάτρων. Τα τελευταία χρόνια παρά την εφαρμογή προγραμμάτων προληπτικών εμβολιασμών παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων τόσο στον κτηνοτροφικό κλάδο όσο και στον κτηνιατρικό. Τα μέτρα ασφαλείας είναι μηδαμινά έως και ελάχιστα και αυτό συνάδει και με την χαμηλή τιμολόγηση των κτηνιατρικών υπηρεσιών στα παραγωγικά ζώα. Η διαχείριση του ζωντανού εμβολίου της βρουκέλλωσης, η εισπνοή σκόνης κατά τις επισκέψεις μονάδων, οι ακάλυπτοι βλεννογόνοι και μέρη του σώματος, οι μαιευτικές επεμβάσεις ή διαχείριση βιολογικών υλικών (γάλα, αίμα, έμβρυα κτλ) είναι παράγοντες επικινδυνότητας που μπορεί να οδηγήσουν σε λοίμωξη από την βρουκέλλωση.
• Επιπρόσθετα ο κτηνίατρος των παραγωγικών κινδυνεύει και από άλλες λοιμώξεις όπως χλαμυδίωση, πυρετό Q, τοξοπλάσμωση, άνθρακα, λιστερίωση κτλ
• Επίσης οι κίνδυνοι τραυματισμού είναι συνεχείς ειδικά από μεγάλα ζώα κατά την άσκηση των καθηκόντων.
• Αν κάποιος παρατηρήσει τα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνει ο κάθε κτηνίατρος θα καταλάβει ότι είναι μηδαμινά.
Πολλές φορές οι κτηνιατρικές υπηρεσίες παρέχονται χωρίς στολή εργασίας, ειδικά παπούτσια, γυαλιά, γάντια, μάσκα με αποτέλεσμα τη μετάδοση νοσημάτων. Τα μέτρα ατομικής υγιεινής είναι μηδαμινά και πολλές φορές είναι δυνατή η έμμεση μετάδοση νοσημάτων από τον ρουχισμό, παπούτσια ή το αυτοκίνητο.
Κατά την άσκηση του κτηνιατρικού επαγγέλματος στη βιομηχανία των τροφίμων και πιο ειδικά σε ψυκτικές αποθήκες, εργαστήρια τροφίμων, σφαγεία, χώρους μαζικής εστίασης, στις ιχθυόσκαλες κ.α. είναι καθημερινότητα η έκθεση των κτηνιάτρων, τόσο δημόσιου όσο και ιδιωτικού τομέα, σε σειρά φυσικών κινδύνων, όπως συνθήκες εξαιρετικά χαμηλών (από +4°C έως -18°C) ή υψηλών θερμοκρασιών (που μπορούν να ξεπεράσουν τους +40°C), σε συνθήκες υψηλής υγρασίας ή ισχυρών ρευμάτων αέρα.
Επίσης δεν είναι λίγοι οι χημικοί κίνδυνοι οι οποίοι αντιμετωπίζονται από συναδέλφους κατά την εργασία στον τομέα της Υγιεινής και Ασφάλειας των τροφίμων, όπως η χρήση καθαριστικών και απολυμαντικών στους χώρους των τροφίμων, αντιδραστηρίων – διάφορων καυστικών / διαβρωτικών / πτητικών ουσιών κατά τη διενέργεια των εργαστηριακών αναλύσεων, καθώς και πλήθος τοξινών (μυκοτοξίνες, αφλατοξίνες, κτλ).
Ίσως όμως η σημαντικότερη κατηγορία κινδύνων κατά την άσκηση του επαγγέλματος και στον τομέα της Υγιεινής και Ασφάλειας των τροφίμων είναι οι βιολογικοί κίνδυνοι. Οι κτηνίατροι αντιμετωπίζουν καθημερινά πλήθος επικίνδυνων παθογόνων μικροοργανισμών που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους, κατά την άσκηση του επαγγέλματος στη βιομηχανία των τροφίμων, σε σφαγειοτεχνικές εγκαταστάσεις, σε Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος, σε χώρους μαζικής εστίασης, σε εργαστήρια αναλύσεων κατά το χειρισμό διαφόρων βιολογικών υλικών κα. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν οι ακόλουθοι:
1) Βακτήρια: Brucella spp, Mycobacterium tuberculosis, Salmonella spp, L. monocytogenes, E. coli, St. aureus, Vibrio, Leptospira, Cl. perfringens, Cl. tetani, Bacillus cereus, Bacillus anthracis, Streptococcus, Campylobacter spp κτλ
2) Ιοί: Λύσσας, Γρίπης των πτηνών και του χοίρου, Δυτικού Νείλου κτλ
3) Μύκητες: Aspergillus, Penicillium, Δερματόφυτα κτλ
4) Παράσιτα: Echinococcus granulosus, Leishmania, Toxoplasma, Trichinella spiralis
Τα μέτρα ασφάλειας σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα είναι από ανεπαρκή έως ανύπαρκτα. Τις περισσότερες φορές καλείται ο ίδιος ο κτηνίατρος με δικά του έξοδα να πάρει εκείνα τα μέτρα που θα περιορίσουν τον κίνδυνο, αν και κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εφικτό. Γάντια μιας χρήσης, ειδικά αντιολισθητικά υποδήματα, ποδονάρια, ειδικές φόρμες εργασίας, μάσκες μιας χρήσης, αντισηπτικά υγρά, απαγωγικός εξοπλισμός στους χώρους των εργαστηριακών αναλύσεων είναι ο ελάχιστος αυτονόητος εξοπλισμός που θα μπορούσε να περιορίσει κάποιους από παραπάνω κινδύνους.
Σε μια περίοδο λοιπόν, που όλα τριγύρω μας αλλάζουν, για έναν κλάδο, στον οποίο στηρίζεται η υγεία των παραγωγικών ζώων, η υγεία των ζώων συντροφιάς, η υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων και σε τελευταία ανάλυση είναι από τους βασικούς πυλώνες της διασφάλισης της Δημόσιας Υγείας, δεν είναι δυνατόν να μην εισακούγονται τα προβλήματα του.
Βάσει όλων των ανωτέρω λόγων, ζητάμε να συμπεριληφθούμε ως κλάδος στην επικείμενη αναθεώρηση της λίστας των επαγγελμάτων εκείνων που χαρακτηρίζονται ως βαρέα και ανθυγιεινά.
Το παρόν υπέχει θέση βασικού υπομνήματος μέχρι την υποβολή νεότερου, αναθεωρημένου με τη συνδρομή του εξουσιοδοτημένου από τον Πανελλήνιο Κτηνιατρικό Σύλλογο δικηγόρου, Κωνσταντίνου Κουρτζή.