γράφει ο Παναγιώτης Αρχοντάκης, Κτηνίατρος
Όσοι έχουν συμβιώσει με γάτες, πιθανώς έχουν έρθει αντιμέτωποι με την εικόνα μιας μάζας από τρίχες, συνήθως κυλινδρικού σχήματος, η οποία συχνά είναι αναμεμειγμένη με τροφή, γαστρικές εκκρίσεις και χολή.
Η μάζα αυτή ονομάζεται τριχοβεζωάριο (κοινώς τριχόμπαλα, αν και σπανια είναι σφαιρική) και σχηματίζεται είτε στο στόμαχο είτε στον οισοφάγο της γάτας. Οι τρίχες καταλήγουν εκεί μετά την παγίδευσή τους στις ευμεγέθεις θηλές της γλώσσας και την επακόλουθη κατάποσή τους, κατά τη διαδικασία της αυτοπεριποίησης. Πολλές φορές, τα τριχοβεζωάρια μοιάζουν με κόπρανα, αλλά με μία προσεκτική παρατήρηση, μπορεί να γίνει διαχωρισμός με βάση την ομοιότητα του χρώματος τους με το χρώμα του τριχώματος της γάτας και με την απουσία κοπρανώδους οσμής.
Αναφέρεται ότι τα γατάκια και οι νεαρές γάτες αποβάλουν λιγότερο συχνά τριχοβεζωάρια σε σχέση με τις μεγαλύτερες, πιθανότατα διοτι οι τελευταίες είναι πιο πεπειραμένες στη διαδικασία της αυτοπεριποίησης και περνούν περισσότερες ώρες την ημέρα στην πραγματοποίησή της (περίπου 3,5 ώρες την ημέρα, κατά μέσο όρο), με αποτέλεσμα να προσλαμβάνουν περισσότερες τρίχες. Επίσης, οι μακρύτριχες φυλές γατών παρουσιάζουν προδιάθεση στο σχηματισμό τριχοβεζωαρίων, χωρίς αυτό να αποκλείει την εμφάνισή τους σε γάτες που ανήκουν σε βραχύτριχες φυλές, διότι κάποιες γάτες είναι περισσότερο σχολαστικές στην αυτοπεριποίηση από άλλες λόγω χαρακτήρα. Άλλος ένας παράγοντας που επηρεάζει το σχηματισμό των τριζοβεζωαρίων είναι η εποχή του έτους, καθώς εμφανίζονται συχνότερα τους θερμούς μήνες, που οι γάτες αποβάλλουν αρκετή ποσότητα τριχών.
Πολλοί κηδεμόνες γατών πιστεύουν ότι η αποβολή τριχοβεζωαρίων με έμετο είναι μία απολύτως φυσιολογική συμπεριφορά που δε χρήζει κτηνιατρικής φροντίδας. Όμως, το πεπτικό σύστημα της γάτας υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι ικανό να διαχειριστεί τις τρίχες και να τις αποβάλει με τα κόπρανα. Εξάλλου, όλες οι γάτες αυτοπεριποιούνται (λιγότερο ή περισσότερο), με την πλειοψηφία να μην αποβάλλει τριχοβεζωάρια τακτικά. Έτσι, κτηνίατροι που ειδικεύονται στην παθολογία της γάτας, έχουν καταλήξει ότι η τακτική αποβολή (σε εβδομαδιαία ή μηνιαία βάση) τριχοβεζωαρίων σχετίζεται είτε με υπέρμετρη κατάποση τριχών είτε με αλλαγή στην κινητικότητα του γαστρεντερικού συστήματος.
Στην πρώτη περίπτωση, ο στόμαχος κατακλύζεται με μεγάλη ποσότητα τρίχας, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να την προωθήσει σωστά στο λεπτό έντερο λόγω των διαστάσεων της μάζας των τριχών. Αυτό μπορεί να προκύψει φυσιολογικά στις γάτες των μακρύτριχων φυλών αλλά και σε εκείνες των βραχύτριχων που είναι είναι πολύ σχολαστικές με την αυτοπεριποίηση, αν και είναι αρκετά πιο σπάνιο. Όμως, εκτός από τα φυσιολογικά αίτια, υπάρχουν και παθολογικά αίτια που οδηγούν στην ίδια κατάσταση. Συγκεκριμένα, η αυτοπεριποίηση σε υπερβολικό βαθμό μπορεί να σχετίζεται με την προσβολή της γάτας από ψύλλους (ακόμα και χωρίς την εμφάνιση αλλεργικής από ψύλλους δερματίτιδας), με διάφορες κνησμώδεις δερματοπάθειες, πόνο και άγχος. Στην περίπτωση αυτή, ενδέχεται να αυξηθεί και η αποβολή μαζών από τρίχες με τα κόπρανα.
Στη δεύτερη περίπτωση, η κινητικότητα του γαστρεντερικού συστήματος διαταράσσεται λόγω κάποιας χρόνιας νόσου ή λόγω έντονης διέγερσης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, η οποία προκαλείται από παράγοντες όπως ο χρόνιος πόνος και το στρες. Χρόνιες νόσοι (του γαστρεντερικού συστήματος ή που επηρεάζουν άμεσα το γαστρεντερικό) προκαλούν ή προδιαθέτουν σε διαταραχή της κινητικότητάς του και πιθανότατα σε τακτική αποβολή τριχοβεζωαρίων (ιδιαίτερα σε γάτες των βραχύτριχων φυλών). Σε αυτές, συγκαταλέγονται η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, οι μάζες στο στόμαχο, η λοίμωξη με Helicobacter spp και η τροφική δυσανεξία ή αλλεργία. Η αποβολή τριχοβεζωαρίων ενδέχεται να είναι το μοναδικό σύμπτωμα του νοσήματος.
Έχει αποδειχθεί, ότι με την κατάλληλη θεραπεία της πρωτογενούς νόσου, παρατηρείται σημαντική μείωση ή και διακοπή της αποβολής τριχοβεζωαρίων.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, μπορεί να γίνει κατανοητό ότι η αλλαγή στη συχνότητα αποβολής τριχοβεζωαρίων μπορεί να αποτελέσει ιδιαίτερα χρήσιμη πληροφορία κατά τη λήψη ιστορικού σε φαινομενικά υγιείς γάτες που επισκέπτονται τον κτηνίατρο για τον ετήσιο έλεγχο και σε εκείνες που παρουσιάζουν γαστρεντερικά συμπτώματα ή ανεξήγητη απώλεια βάρους. Στις συμπτωματικές γάτες, η συχνή αποβολή τριχοβεζωαρίων θα μπορούσε να κατευθύνει τον κτηνίατρο στη διερεύνηση μιας πιθανής χρόνιας γαστρεντερικής νόσου.
Συνοψίζοντας, η τακτική ή διαλείπουσα αποβολή τριχοβεζωαρίων ίσως να συνιστά την ύπαρξη κάποιας παθολογικής κατάστασης και όχι απλώς μια φυσιολογική συνήθεια, ειδικά στις γάτες των βραχύτριχων φυλών. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να ανιχνευθεί το αίτιο που προκαλεί την αυξημένη παραγωγή και αποβολή τριχοβεζωαρίων, συνιστώνται προληπτικά μέτρα, όπως τακτικό χτένισμα και ειδική διατροφή, για να αποφευχθούν σοβαρές (αλλά ευτυχώς σπάνιες) επιπλοκές, όπως η εντερική, η οισοφαγική και η ρινοφαρυγγική έμφραξη.
Ευχαριστούμε το www.diagnovet.gr για την ευγενική παραχώρηση του άρθρου